Truy xuất nguồn gốc điện tử là phương pháp thông tin hiện đại để người tiêu dùng có thể hiểu rõ hơn xuất xứ và chất lượng sản phẩm. Khi người tiêu dùng sử dụng smartphone quét tem truy xuất, mọi thông tin cần biết về sản phẩm sẽ được hiển thị.
Truy xuất nguồn gốc điện tử, chìa khóa để hội nhập
Vài năm trở lại đây, Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc, hòa mình vào xu hướng hội nhập. Không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước, các doanh nghiệp VN còn nỗ lực để có thể chinh phục thị trường quốc tế vốn có đòi hỏi cao và nghiêm ngặt về các chuẩn mực chất lượng.
Nhiều doanh nghiệp đã hướng đến sản xuất các loại thực phẩm đạt chuẩn GAP, GlobalGAP, ASC, BAP… Những sản phẩm chất lượng cao này đã được chuyển đến tay người tiêu dùng nhưng trên bao bì chỉ có nhãn hiệu, ngày sản xuất, hạn sử dụng mà không hề có thông tin cụ thể gì về quy trình.
Mặt khác, trên báo chí thời gian gần đây nhiều thông tin về thực phẩm nhiễm độc, thực phẩm chứa chất bảo quản gây hại cho sức khỏe như khoai tây Trung Quốc “đội lốt” khoai tây Đà Lạt, thịt heo có chứa chất tạo nạc, cá điêu hồng bị nhiễm chất cấm… Đó cũng được cho là lý do khiến tỉ lệ người bị ung thư ở Việt Nam thuộc hàng cao trên thế giới vì lý do ăn uống. Vì vậy, việc phải có một phương pháp thông tin hiện đại để người tiêu dùng có thể hiểu rõ hơn xuất xứ và chất lượng sản phẩm là tất yếu.
Về việc truy xuất nguồn gốc, thế giới cũng như Việt Nam đã có quy định. Ví dụ: Luật chống khủng bố sinh học của Mỹ, quy định về truy xuất nguồn gốc của cộng đồng Châu Âu, ở VN có thông tư số 03 và 72 của Bộ nông nghiệp phát triển nông thôn.
Ở các quốc gia trên thế giới, hệ thống tiêu chuẩn nhà nước sẽ độc lập với các hệ thống siêu thị, các nhà bán lẻ. Ví dụ DN kinh doanh thực phẩm sạch bán ở thị trường Châu Âu được công nhận đạt chuẩn, nhưng muốn bán sản phẩm ở những siêu thị cụ thể thì hệ tiêu chuẩn độc lập cao hơn tiêu chuẩn nhà nước..
Hiện nay, đa số các DN tại Việt Nam đều xây dựng quy trình truy xuất hàng hóa. Song, các đơn vị này không thực hiện việc truy xuất điện tử mà làm bằng tay. Mã số được sử dụng để truy xuất không phải người nào cũng có thể nhận biết được.
Tức là mã này theo những quy chuẩn chung tự đơn vị đặt mã nên chỉ đơn vị đó hiểu mã đó. Với cách làm này, khả năng DN hội nhập toàn cầu bị hạn chế vì cách làm truy xuất nguồn gốc thủ công này tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Khi quản lý bằng giấy tờ, mã đó được in trên sản phẩm và khi vận chuyển đến, đơn vị nhận hàng phải chụp hình mã đó gửi về và đơn vị xuất hàng phải vào kho lục lại giấy tờ để kiểm tra, xác nhận. Đây là phương pháp làm thủ công gây nhiều khó chịu cho các doanh nghiệp do có quá nhiều hàng hóa và có quá nhiều nguồn khác nhau.
Bài toán này trở nên dễ dàng hơn khi sử dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử. Với phương pháp này, đơn vị sản xuất sẽ dễ dàng hơn trong việc quản lý hồ sơ, giấy tờ trên máy tính. Tất cả thông tin sản phẩm được lưu trữ vào máy chủ, dễ dàng truy xuất. Lô hàng mới đóng gói đã được đưa thông tin lên mạng chưa ra khỏi nhà máy nhưng bên người bán đã xem được thông tin lô hàng.
Khi dùng hệ công cụ này và sử dụng tem truy xuất QR code, người tiêu dùng có thể sử dụng smartphone chụp lại tem truy xuất và có thể biết được mọi thông tin về sản phẩm mình đang chuẩn bị mua.
Phần mềm sẽ được điều chỉnh để phù hợp với từng nhà sản xuất, từng chuỗi sản xuất. Kể cả các nhà sản xuất rau nhưng có đặc thù riêng, muốn đưa thông tin riêng thì hệ thống sẽ điều chỉnh lại để phù hợp với từng chuỗi sản xuất cụ thể. Khi DN làm việc này ngoài môi trường internet, thiết bị điện tử, bố trí vài người họ cũng phải có máy in mã tem QR code để người tiêu dùng có thể đọc được.
Các DN cần coi truy xuất nguồn gốc là nhiệm vụ phải làm
Nhà sản xuất sau khi đưa thông tin sản phẩm lên hệ thống sẽ không thể điều chỉnh lại được ngay sau đó. Mã số lô hàng là mã số đơn nhất trên toàn cầu, không có trùng lặp. Nếu doanh nghiệp tự thực hiện việc nhập thông tin truy xuât nguồn gốc lên hệ thống thì DN cũng có thể điều chỉnh được thông số sản phẩm, việc thông tin sản phẩm không thật là điều hoàn toàn có thể xảy ra.
Ngoài ra, dự án còn được đầu tư trang web, facebook… cung cấp đầy đủ thông tin cho khách hàng về công nghệ truy xuất nguồn gốc điện tử.
Nhiều DN có dây chuyền sản xuất phức tạp, nên phải có hệ thống truy xuất nội bộ để quản lý thông tin sản phẩm. Việc thực hiện tốt công việc truy xuất nội bộ thì việc áp dụng hệ thống truy xuất điện tử sẽ được thực hiện dễ dàng hơn.
Hệ thống này chỉ là công cụ, đơn vị sản xuất phải có trách nhiệm cung cấp thông tin trong từng khâu một, chứng chỉ kiểm nghiệm của nhà sản xuất.
Theo bà Minh dự đoán, trong năm 2016, số lượng các DN tham gia vào xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử sẽ có từ 30-40 đơn vị.
Hiện nay, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn đã có những thông tư quy định về truy xuất nguồn gốc, luật vệ sinh an toàn thực phẩm. Tuy nhiên việc kiểm tra, giám sát việc thực hiện và thời hạn thực hiện chưa được chú trọng.
Hiện nay ở nước ta đã hình thành một đội ngũ những DN sản xuất sản phẩm sạch và tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về vệ sinh an toàn thực phẩm. Tuy nhiên họ quá nhỏ nhoi để xây dựng sản phẩm uy tín với thị trường.
Tới thời điểm này, đã có một số dự án hỗ trợ của chính phủ giúp nông dân sản xuất các mặt hàng đạt tiêu chuẩn. Tuy nhiên khi triển khai xong dự án, sự hỗ trợ không còn thì nông dân cũng không làm vì họ không cách làm cho thị trường biết đến sản phẩm đạt chuẩn và người tiêu dùng cũng không biết mua sản phẩm đó ở đâu. Và các DN cũng như vậy sau khi kết thúc dự án, không còn nhận được sự hỗ trợ, khiến họ không có động lực để tiếp tục vì sản phẩm không thật sự có chỗ đứng trên thị trường.
Chi nhánh HCM: Số 316 Lê Văn Sỹ, Phường 1, Quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh
Điện thoại / Zalo: 093 252 1368
Email: tuvanchatluongviet@gmail.com